506. V641N V . 3 1780 MAIN
5 OG
YG4-\y\
LÎBÎIARY
OF
THE • UNlVER-SiT Y- OF TEXAS
) i
> >
> J
F P S AL1Æ ,
Afvd JOHAN. EDMaN, Direct, et Reg. Acad. Typocr, an. mdcclxxx.
NOVA ACTA .
REGIÆ SOCIETATIS
SCIENTIARVM
VP SALI ENS IS.
VOL. III.
328501
Y 9 ; $
■>, : •• -, » * „ ■ " ,) »t « -< "«j « *>
s *
a) 4 *> <J V'
-, -, > •»* ^n-,, ., , ., „*'> « *.•
° *. 1. * »i •'
■■.io/ - :. - - J - •'
s , ,-■ ■ ■.
1 T, •*">
■
i
SVB AVSPICIIS ET CLEMENTISSIMO PRÆSIDIO SACRÆ REGIÆ CELSITVDINIS,
SERENISSIMI
PRINCIPIS ac DOMINI
CAR OL I ,
Principis Regii Hereditarii ,
DVCIS SVDERMANNIÆ ,
, CLASSIS MARITIMÆ REGNI SVECIÆ
Magni Amiralis.
MEMBRA
REGIÆ SOCIET. SCIENTIARVM VPSALIENSIS ,
HONORARIA.
ANDREAS JOHANNES von HÔPKEN , Comes, Re- gis Regnique Sviogoth. Senator, antehac Vpfali- enfis Academiæ Cancellarius, Eques & Commen¬ dator Regiorum Ordinum.
CAROL VS FREDERICVS SCHEFFER, Comes, Re¬ gis Regnique Sviogoth. Senator , Eques , Commen¬ dator öl Cancellarius Regiorum Ordinum.
CAROL VS RVDENSCHÖLD , Comes, Regis Regni- que Sviogothici Senator , Vpfaiienfis Academiæ
)o( 2 Can-
Cancellarius , Eques & Commendator Regiorum Ordinum.
CAROL VS FREDERIC VS MENNANDER, S. Theo- giæ Doftor, Archiepifcopus Vpfalienfis 3c Acade- miæ Procancellarius.
ORDINARIA.
IHRE (Johan) Reg. Cancellariæ Confiliarius, Prof. Reg. 3c Skyttian. Vpfal. Eques R. Ord, de Stella Polari.
SOLANDER (Daniel) Jur. Patr. 3c Rom. Doftor & ProfefTor Vpfal.
BACK (Abraham) Med. Do&or, Reg. Archiater, E* ques Reg. Ord. de Stella Polari.
WARGENTIN (Petrus) Acad. Reg. Scient. Stockholm. Secretarius, Èques Reg. Ord. de Stella Pölari.
AVRl VILLI VS (Carolus) Linguar. Orient. Prof. Vpf. 3c Societatis Secretarius.
OSBECK (Petr.) S.Th.Doft. Paft. 3c Præp. Hafslôf.Halland.
SKÔLDEBRAND (Ericiis) Reg. Commere. Confiliarius.
von CELSE (Magnus) Reg. Cancellariæ Confiliarius.
WALLERIVS (Joh. Gottik. ) Med. Doctor 3c Profes- for, Eques Reg. Ord. de Wafa.
APELBLAD (Jonas) Judex Provincialis.
MELANDERHIELM (Daniel) Aftronom. ProfefTor Vpfalienfis.
BERGMAN (Torbern.) Chemiæ & Metallurg. Profes- for Vpfal. Eques Reg. Ord. de Wafa.
SIDRE'N (Jonas) Med. Do£lor , 3c Medicinae Pra£l. ProfefTor Vpfal.
MALLET (Frederic) Mathematum ProfefTor Vpfal.
PROSPERIN (Ericus) Aftronom. Obfervator & Pro- feftbr Regius Vpfalienfis.
WILCKE (Joh. Carol.) ProfefTor Phyficæ Experiment. Stockholm.
PLAN MAN (Andreas) Phyfic. ProfefTor Aboënfis.
LEXELL (Andr. Johan.) Aftronom. ProfefTor Aboënfis.
GADD (Petr. Adrian.) Chem. ProfefTor Aboënf. 3c Plan¬ tationum Dire£tor, Eques Reg. Ord. de Wafa.
BERGIVS (Petr. Jonas) Med. Doftor & ProfefT. Stockh.
FRONDIN (Berge) Bibliothecarius Acad. Vpfal.
MUR-
MURRAY (Adolph.) Med. Doftor, Anatomiæ & Chir¬ urgiae Profelïor Vpfal.
ALSTRÔMER (Claud.) Liber Baro, Reg. Cancellariæ Confiliarius , Commendator Reg. Ord. de Wafa.
THVNBERG (Carol. Petr.) Med. Dottor, & Demon* ftrator Botan. Vpfal.
EXTERI.
MAIJER (Andreas) Mathef. Profeflor Gryphiswald.
GESNER (Johan) Med,. Doctor Phyfices & Mathemato Profeflor Tigur.
GLEDITSCH (Joh. Gotti.) Confiliar. Aul. Medicin. & Botanic. Profeflor Berolin.
PENNANT (Thomas) Nobilis Anglus.
GARDEN (Johan.) Med. Pra£ticus Carolin. Septem- tr ion. Americæ.
VANDELLI ( Dominic.)'Profeflbr Hift. Nat. Vliflippon.
SCHÅFFER (Jac. Chrift.) Theolog. Do£tor,Paft. & Su¬ perintend. Eccl. Lutheran. Ratisbon.
WILSON (Benjamin) Phyficus Anglus.
de CARBVRI (Marc.) Comes Venen Botan. Profeflor Patavin.
SCHERER (Joh. Bened.) Penflon. Chriftianifs. Reg. Gall.
FRISI (Paul.) Mathem. Profeflor Mediolan.
FORSTER ( Joann. Reinold. ) Societ. Reg, Scient. & Antiqu. Londinenf. Sodalis.
D5 ANSSE de VILLOISON (Joh. Baptift. Cafpar.) Reg. Acad. Infcription. & Humaniör. Litterär. Parifienf. Socius.
von BORN (Ignat.) Eques, S. Cæfl Majeft. in re Me¬ tall. & Monetär, a Confiliis.
MURRAY (Joh. Andr.) Med. Doflor, Botan. & Me¬ dicin. Profeflor Gotting. Eques Reg. Ord. de Wafa.
HUSSEY de la WALL (Edvard. ) Nobilis Anglus.
JACQU1N (Nicol. Jofeph.) Botan. & Chem. Profeflor Wienn. S. C. M. a Confiliis.
FONTANA (Felix) Director Mufei Magn. Due. Hetrur.
MESSIER ( ) Aftronomus Parifienfis.
M ASKELYNE (Levill.) Regius Aftronom. Greenvicenfis.
BERNOULLI (Johan.) Aftronomus Regius Berolin.
)°( 3
BE-
BENEVOLO LECTORI.
• % «
([c^uæ Volumine hoc tertio Adtorum Re- giæ Societatis nunc prodeunt, magnam partem , videlicet ad paginam usque 1 7 1 . jam dudum an. mdcclxxvii. prelum reli¬ querant. Interpofita autem mora, cujus ex¬ plicare caudas nihil attinet, quamque dimo¬ vere, uti in votis erat. Societati haud da¬ batur, accidit, ut ante annum, qui nunc labitur, ad finem perduci integrum Volu¬ men non potuerit. Quod propterea fignifi- care fas fit, ut noftra haec legere volenti¬ bus dubium non hæreat, quo tempore per- fcripta fingula fuerint 3 neque adeo mirum alicui videatur , fi forte plurium in manus jam ante inciderint haud pauca eorum, quae in unum denique jundta falcem licuit pu¬ blicae luci committere.
ACTA
o
X X
V*/
Ät
A'ô'ÿîg
-w/**
» 5K
$
%&
K K' K K K
$£ ^^sflfesfSfe^feg^^- ate=afe===fe- g=^=?
SOCIETATIS REGI Æ
SCIENTIARUM.
\. ■"> * ' '0 "i • <“* - . > ■.. ?>****, ' •, ' * i
t j 1 • . < '
MONUMENTUM
VETERIS LINGUÆ OSTROGOTHICÆ,
NEAPOLI HAUD PRIDEM REPERTUM,
NOTISQUE CRITICIS ILLUSTRATUM . A
JOHANNE IHRE.
P ^
^ P^eixendii ante aliquot annos illa monumenta linguæ Moefogothicae, quae ad noftramper- %% venere memoriam (i), hoc eft I:o Codicem Argenteum , praecipuum rarifiîmumque Bibliothecae Vpfalienfis cimelium. 2:0 Codicem refcriptum Bi¬ bliothecae Guelferbytanae , celeberrimi KNITTE- LII indefeffo ftudio & felici faepiffime opera tra- voL. in. A £fca-
a) In dim de Codice Argenteo §♦ III.
2 _ _ _ as ) o •■ ( ' as _____
ftatum editumque, & 3:0 Tabulas emtionis , quas ex collatione JOH. BAPTISTÆ DONII, paucis lineolis confiantes, edidit ANTONIUS FRANCI- SCUS GORIUS. Non fubiit tum fperare, fore, ut aliquid amplius in hoc ftudiorum genere vide¬ rem, nec forte vidiffem, nifi copiam fimilis fere argumenti Tabulæ publico feciffet vir natalium fplendore illuftris, & eruditionis cum fumma hu¬ manitate conjunSbe .fama longe illuftrior, Cubicula¬ rius Regis Daniæ , Dominus PETRUS FRIEDE- RICUS SUHMIUS. Ille fcilicet vir generofus ex ASSEMANNI Bibliotheca Italica primam hujus documenti tabulam parti quartæ operis fui Hifto- rici inferendam curavit, cuipoftea tres reliquas ad¬ didit ex Calendario Neapolitano LUDOVICI SAB¬ BATINI, qui illas primus edidit, depromtas. Con¬ firmant illæ venditionem faftam venerabili PETRO Defenfori , qua 08:0 unciæ paludum, in regione Ravennatem! fitarum, a Clero ecclefiæ S:tæ ANA- STASIÆ Legis Gothorum in nominatum PETRUM transferuntur, cui contrafitui fubfcripfere tamquam auftores venditionis teftesve, alii lingua Latina, a- lii, ejus fine dubio expertes, fua vernacula, Gothi¬ ca. Illuftris SUHMIUS, illis acceptis, confuluit fta- tim amicum fuum, Virum præpropera morte no* bis haud pridem & univerfæ reipublicæ Litterariae, cujus praecipuum erat ornamentum, abreptum, JA- COBUM LANGEBEKIUM, qui etiam Tabularum harum leffcionem & interpretationem periclitatus eft. Sed quum vergente ad finem feculo quinto, aut fub in Tum fequentis , quo tempore has Tabulas confi- gnatas oftendit modo laudatus SUHMIUS, a pri¬ migenia fua forma haud parum aberraverit forma & figura litterarum Gothicarum tachy graphica , & prseterea fcribentium incuria voces, quæ junftim
3
_ m ) o ( m
fcribendæ erant, in partes diftra£tæ fuerint, & in- fuper, quod fufpicari fubit, prototypon Neapoli¬ tanum non fatis accurate fuerit exfcriptum , fieri facile potuit, ut aqua hic illic interpreti haereret. Et quum faepe laudatus illuftris SUHMIUS hac occafione me quoque, pro folito erga me favore, in partes vocare voluerit, defiderio atque adeo jus- fui tanti viri adfurgere debui , meamque qualem¬ cunque operam lubens commodare. Faciam vero id ita, ut, fepofita priori verfione, meam fubjiciam, poftquam expolitionis meæ rationes ad fingula vo¬ cabula reddidi. Id vero antequam faciam, e re es- fe duxi, ipfas venditionis tabulas, omni fua feculi- que fui barbarie fqualentes , & in fuper temporis injuria male habitas, præmittere, utpote quae lucem dicendis foenerari poterunt.
- - - bus - - fupradifîa lac - - ad - - - fir o £f ca -
- - aflri - - . ojfid - - - interpofita cautionis noflro ad/tringit - - emus obnoxij • ita in tuo dominatio • nis. beredumque tuorum jurav - - - nobis a te fupra centum viginti fo lidos - - - procidenti tempo • re - • - nus nobis ex bis qui abfentes fint *fub eo protexto - mutua fl - - - - c alios fexaginta auri fo * lidos - - - am in fedecim annos undecim - - ciunt in uno auri folidos centum oftuginta * * - finguli if inf olidum nos oblig - - • - fatemur - - - tempus • - - pium efl omnimodo quod siobis tale magno pretio adimplifli • gaventes itiam Deo - Zf ti - - - qui vite tuis remediis • nobis fubvenifti - - - f nos
p - - - e liverares - ut ego debitum fstum - tranfi - re in - - - Zf communis definitione confetifus • pos* Jesßones tibi • utriusque matretas b - - • qua pro¬ pter profatas otio uncias paludis cum omnibus ad
A 2 fes •
) o (
4
cwr
QXD
"" " l r - ' ■■" ■« <n i u . »m
fe pertinentibus vel adiacentibus - prœdiffœ juris Ec define noflvce nobis - fcilicet competentes - hujus in folutum cejfionis tibi folle mnit at e concedimus - - - transferentes - univerfum legaliter ejusdem paludis vel om - * - ad tuu jus ac dominium - - - documen - ti quod jam non ut creditor . 5Vd dominus - - - legitima valeditate perfeffus ab hujus temporis - in folutum cejfione pojjideas • habiturus licentiam pojjidendi - tuos pofleros transferendi vel
quibuscumque tu contraffibus alienare malueris eun¬ dis emptionis - venditionis . follemnibus : quee legum pr refixit aufforitas - huic contr affui compé¬ tentes adhibitis - aeviffionis duplaria robore pariter adtribut * - - ra quoque meliorata expenfis adque laboribus tibi fimu • - - univerfaliter faciendis. Si quis praiiffas paludes vel via if aridi adjacentia vd pro parte aut integro - quod abfit avicerit - Êf/zz/i* /» dubium tibi - a nobis cunffa legaliter itnfl - • - /tfgv.r /72 venditionum contractibus
conftituijfe monflr - - - illud etiam fpondimus fin - gw/i alterutrum invicem nos oblig - * - adque fide dicentes - ut fi forte quis conminift rorum nofirorum qui nunc abfentes funt quolibet tempore redientes contra hanc noftram deliver ationem quod non cre¬ dimus - - * taverint - five ipfi aut forfitan futurus Epifcopus - tunc promittimus nos aut - de reditibus
Jsta Eccleficc noftra . - * accepimus in preetio eis - recompenfare aut certe fi habuerimus aliquid ve¬ nundare • if prditio portionis no firce eisdem uni - ver ja portione eorum qui advenerint adimplere -- - minus ne de propriis facultatibus - noftris - eisdem uti diximus jatisfacere pollicemur, fine cujus libet judiciis auffontatem - Ö indempnitatem tuam he¬ redumque tuorum. Nos heredesque nofir • • • ei omnibus periculis falvam facere per hunc documen -
5
) o (
©5
tum J pondemus absque aliqua defedione vel contro- verfia : nullove tempore - - - quandoque nos here- desque noflri fint abfoluti fi quod abfit vos - bered - - * liqua fu (limier itis detrimenta donhac - - - b nom - « * tit as quœ nobis in pretio efl per hoc do¬ cumento completa in integro - • - fecundum leges -
& 'œdicta eunda a nobis noftrisque h h bus tibi tuisque pofteris implentur if ad cumulum tua fir*
initatis dominij j sta - * . centum viginti ( 'olidorum a nobis tibi emijfa pro tui dominij utili - - • fir¬ mitatem penes te placuit re fi der i - ut in po fi er um quali - - nofira heredumque nofirorum vel conii - vertorutn comminiftr « - - trorum publico privatove judicio repetitio vel caufatio fit generalit - - - am¬ putata Aquiliana quoque Nervianeque legum vigo¬ re Jubjungent - • • de fiipulationis valeditate legi¬ tima follemnitate adicienti - • - rœterea corporalem pro translatione dominij no - - - fide publica if
te (limonio: tibi fs Petro Vr defj comparatori a- dorisque tuis juxta fidem traditionis epifiule huic documento confen - - • fieri t damus tribuimus if concedimus licentiam ita ut in tradit - - ■ corpora¬ le facienda in nullo penitus nofira exploretur nec queer - - - præfintia . Omni - vif - metus • ac doli fufpicione calcata univerfis praeterea refragationi¬ bus cauti if non numerati quceflionibusque Jubla - tis - quia if antea ut fuperius interfati fumus cen¬ tum viginti [olidos Capitaneos a te fecundum fi¬ dem cautionis qui noftris nofirorumque omnium nec effit atibus profecerunt ac cepi f e oftendimus if nunc reliquos fexaginta auri fohdos numeratio - - -
fadœ traditionem in preetio rei fsta reputatis ut fuperius legit - - - accepiffe dignofeimus - qui fa¬ ciunt in uno auri fi olidos centum oduaginta exce-
A 3 pt0
6 _ as ) q ( @ _
pto decern folidos qui nobis de ufura a te funt re - laxati hoc autem in folutum cejfionis ' venditionis - que documentum Deus dedit forenfi Civitatis Cias • /is raus noto rogatarioque noflro feri • - - dendum dictavimus . In quo fubter pofieaquam nobis ad fingulæ fubfcriptore reliftum doiigentes intelligen¬ tes manibus noflris fubfcriptiones vel figno impres - j imus . Simul Cf tefies paritet ut fub fer ib event coli* rogavimus ubligandi quoque archiva - - ■ vel quan¬ doque eligeritis - omijja nofira profejjione damus • tri¬ buimus bf concedimusjicentiam bj licentiam fiipu •
lantique tibi Petro Vr def 3. comparatori fpopon - dimus nos qsqs Univerfus Clerus idefi Optarit
Vitalianu preesbs Svinejridus Diae . Petrus Sub - diae - * - Uviliarit & Paulus Clerici • nec non Monnulus & Danihel Theudila Mirica Ü3 Sindila Spodei - Coftila Gudelivus Guderit Hosbat & Be . nenatus Ufliarij • Uviliarit Malutheus idem Spodei finguli hf in folido invicem Nos innodan¬ tes in folutum cendentes ac venditores ad omnia
Jsa Actum dice & decies P C fstu
UFITAHARI. v. Tabula I.
Signum - - - te invecillitate oculorum fubfcribere non potuit Signum fi - - -
Ik - - UINJAIFRITHAS v. Tab. II.
\) Ego Petrus Sub di ac 3 acli fi e g otic e S. Anafla . fie vie in Solutum • - - ni s venditionisque documen^.
turn padulis fstorum cum omnibus - - • pertinent tibus a Me vel fitis collivertis vel Conminifiris : • -
bi Jsto Petro Fr def 3 Conparatori ad omnia fsta * - - te fies ad fuferibere - - - pariter conrogavi -
mus Ù* pretio centu oft ogint a folidos id e fi centum
vi •
i>) Sic in papyio Originali*
OK'
) ° (
rf*>
OK
vigmti per cautione - - - accepijfe profitemur if nunc de prefenii alios fexaginta fo - - - recipimus .
Signum f Uviliarit Clerici Jsti venditionis qui fecit - * - inveciliitate oculor mn JuJcribere non po • tuit ideoque Signum Si • - -
f £go Paulus Clericus Eccleße legis Gothorum
Ste Anaftafie huic documentum a nobis fa£lum fu - fcribfi if pretium auri J olidos cento oSluginta - - - c e fl cento viginti per cautione antea accepimus if nunc de • • - alios fexaginta folidos de prefenti per~
cipijfe videmur pro padu - • • / stas
- - • defenfor huic docomcnto a nobis facio Juh - jcribft if pretio auri f • • - octoginta hoc eft cen * ZZ///Z viginti per cautione antea accipi • - - demur de prefenti alios fexaginta folidus de prefenti per * ci - - - videmur pro paludes Js.
Ego Uvillienane huic documento a nolis facium fufcnpfi if pretium auri Solidos • - - tuginta hoc efl centum viginti per cautione antea accepimus if nuc - » - alius Jesfaginta folidos de prefenti perce -
pijfe videmur pro paludes fuprajcr - - -
Ego Igila huic documentum a nobis faftum jufscripfi if pretio auri folidos centum vigi - • - per cautione antea accypimus if nuc de pre/ente a • lius fexaginta folidos de percepiffe videmur pro paludes Juprafcriptas.
Ego Theudila Clericus Eccleße Js legis gnthorum
See Anaftaße • - - documento de paludes Js a novis facium fujfcripß if cento vi gin - - - i dus antea ac¬ cipimus per cautione - if nunc de prefenti alius fejfa • - - ita folidus accipimus hujjic fiont folidi centu oftuginta . Ik
8
@ ) o ( cT: _ _
Ik MERITA, v^ Tab. III.
Signum • • - tbilanis Spodei Jste bajilice got horum * - - Signum f Coftilinis Ufiiarijfste ba filice gothorum - • - i Signum f Gudelivi Uftiarij Jste bafilice gothorum • - • Signum j Gudent Uftiarij fete bafilice gothorum • - - Signum f Hosbat Uftiarij Jste bafilice gothorum * - - Signum f Benenati Ufiiarijfste bajilice gothorum • - -
Ik VILJARITH. v. Tab. IV.
Hoc diploma LUDOVICUS SABBATINI d’ ANFORA, Presbyter Congregationis Piorum Ope¬ rariorum, qui primus illud infertum Tom. V. Calen¬ darii Neapolitani pag. ioi in publicam lucem edidit, litteris Gothicis confervari docet in Archivo templi S. Annuntiatæ, ad quod dum oculos B. L. conje¬ cerit, animadvertet facile, omnes quatuor fubfcri- ptiones unius exempli effe, fi a nominibus teftium eorumque titulis officiorum difcesferit, & proinde una, ut ajunt, fidelia univerfas dealbari pofie. Præ- mittam itaque de his paucifiima, & dein ad ipfum teffimoniorum contextum memet conferam.
Primus fubfcriptor hic comparet Ufitahari , quod nomen, genuino fuo loco motum, conjicio ipfumque legendum voluifie Ik Ufitabari papa &c. Scilicet omni tempore ufitatum fuit, ut cum præ in¬ curia fcribentis vocula aliqua præterita fuit, illam fu- pra lineam pofitam adjecerint, id quod heic etiam faStum auguror. Illum autem, quem exhibui vo¬ cum ordinem naturalem efie, linguæ genius tefta- tur, quæ non facile admittit, ut ik nomini proprio fubjiciatur. Conjefhiram firmat collatio trium re¬ liquarum paginarum, nec non figura crucis, quæ eidem voculæ præmittitur, ante primum diploma- tun principium vulgo , ubi adeft , reperiundum.
Fuit
_ _ _ ^ ) o ( m _ _ _ 9
Fuit autem illa non ornamenti loco pofita, fed ta¬ citum præ fe ferebat facramentum fideique non vio¬ landae tefleram, quam, fi quando aliena manu re¬ liquum diploma conlcriptum effet, fua fere pinxit ille, cujus intererat. Papam fe nuncupat, qui titu¬ lus Pontifici Romano proprius olim non fuit, fed Epifcopis minorum dioecefeon additus, immo non illis folum, fed etiam honeftioris ordinis clericis plu¬ ribus. Idem nomen in lingua Germanica, Mufco- vitica, Hungarica inque ecclefia Graeca omnibus in univerfum facerdotibus commune effe, res nota eft. Papae etiam titulum, pro officio Sacerdotis grega¬ rii fumtum, in regnis borealibus incognitum non fuiffe, teftantur Islandorum Landnama Bok , ubi ab initio ftatim traditur, ante adventum Norman- norum in Islandiam ab Anglia vel Hibernia adve- niffe, quos Norvegi Papas appellaverint, illosque aliquibus ejus regionis locis nomina dediffe. Adur Island bygdijt af Nordmonnum, varo par peir menny er Nordmenn kalia Papa ; peir varomenn krißnery o: hyggia menn , Peir haß verit vefian um haß , pviat funduft epter peim bœkor irfkar , biöllor oc baglar , oc enn fleiri lutir y peir er pat mattt fkilea , at peir varo Ve ft menn , h. e. Antequam Islandia a Norvegis inhabitaretur, ibi homines fuerunt, quos Norvegi Papas vocant, qui religionem Chrifiaa- nam profitebantur, & ab occidente per mare ad- venifie creduntur , ab iis enim relifti libri Hiber- nici, nolæ & litui & res adhuc plures reperieban- tur, quæ indicare videbantur, illos fuiffe Veftman- nos. Hifce gemina habent Schedee ARII cap. 2. Quod ad hunc OPTARIT, ita enim in diplomate Latino nuncupatur, attinet, illum in aliqua digni¬ tate confia tutum fuiffe, locus primus, qui illi con¬ ceditur, oftendit; fed oppido magnam illam non vol. in. • 6 " fuiffe
io _ as ) o_j_js _
fui (le praeeminendam, indicio eflè videtur, quod in ipfa emtionis Tabula non nifi Presbyter nuncupetur.
Alter fubfcriptorum VINJAIKRITHAS diaco¬ num fefe appellat, voce notiore, quam ut illuftra- tione indigeat. Ad nomen Vinjaikrithas obferva« tio occurrit , levis illa quidem, fed non tamen pe¬ nitus heic praetereunda, duplici mendo illud labo¬ rare. Nam primo littera initialis S , quae fine du¬ bio ad inftar I, hoc eft, linea perpendiculari exara¬ ta fuit, uti bis in voce Skilliggane pi£ta mox ad¬ hibetur, oculis SCIPIONIS de CHRISTOPHORO, quibus fe in hoc extricando diplomate ufum fuifle teftatur Dominus SABBATINI, fe forte fubduxit: Alterum eft, quod k heic loco r£ f lethim & ex¬ aratum (it. Et quam fimilis harum litterarum fi¬ gura fuerit, apparet conferenti in hac eadem fub- fcriptione voces ufmelida & faurtbis . Quo vero fundamento nixus haecce tradam, fi quæras, con- fulere te jubebo ipfum diploma Latinum, ubi hic diaconus SVINEFRIDUS manifefte nuncupatur. Opportune heic memoria fuggerit , quod jamdu- dum MARESCHALLUS in Obfervit. ad Codicem Argenteum , GORDONUS in Specim . Animad- verj. aliique plures annotarunt, Gothicum ai ut 5 Graecum fonuiffe, id quod in Novo Teftamento Gothico occurrentia nomina propria evidenter com- monftrant , & hocce SVINEFRIDI novo argumen¬ to confirmat.
Tertius MERITA quartusque VILJARITH bokar eis audiunt, hoc eft Notarii, Scribae, titulo formato a bokos , liber, quae vox formam pluralis numeri fub fignificatione lingularium habet. Eft vero haec eadem, quae in plerisque Gothicae origi. nis dialectis hodieque fuperftes manet, Sueth. Angi.
Sax.
II
Sax. Isi. boJk , Dan. ^0g,Holl. boek , Al. bnach , puach% buocb , puoch , Germ, buch &c. denotatque apud MoefoGothos non folum librum, fed edam quod¬ libet fcriptum & in genere litteras: Sic Joh. 7: 15. Qbaiva Ja bokos kann ungaUi/nhs: Græce Iros* yçocfjLfJLecrct ctSe y.rj pe }j.otdv]Y/Jjç , h. e. quomodo hic lit¬ teras novit non eruditus? Hinc bokar eis proprie il¬ le eft, qui litteras novit, illasque tra£tat,
Obiter nota, terminationem illam vocabulorum Go¬ thicorum in eis ftatum & conditionem hominum fe¬ re notare, perinde ac Græcorum svs' Leikeii, me¬ dicus, mot areis, publicanus, vult areis, fullo, regi- ne is, confiliarius , bardas , paflor &c. De hoc no- ftro bokar e s obfervamus porro, illud in aliis veteri¬ bus dialeEFs exigua cum differenda inveniri. Angi. S. bocere, Matth. 8: 19. Tha genelahte him an hoce - re, tunc appropinquavit ei fcriba quidam: ams bo - kareis habet Cod. Arg. & docet HlCKESIUS in Dijf. Epiflolari ad Sbowerum pag. 46 boctras ap¬ pellatos fuifle, qui poftea Cancellariorum titulo in- figniti fuere. Conf. MARESCHALLI Not. ad l^erf. ULPH. pag. 452. Alemanni habent buacbaru OT- FRID. lib. II. cap. III. pag. 87.
Tber buachari tz firliazi , lnti fcriban ni tnazi .
Scriba id omifit,
Et fcribi haud juffit.
Circa nomen VILJARITH id tribus verbis obfervandum habeo, I primæ Syllabæ duo piinfba fuperne pofita gerere. Occurrit eodem modo quam fæpiffime per univerlum Codicem Argenteum ex¬ aratum, fed quum inter I punftatum & punflis carens illud difcrimen ibi conftans fit, quod prius non nifi ab initio vocum aut fyllabarum, pofterius
B 2 in
12
m ) o ( cT: _ _
in medio locum habeat; exceptionem a regula ge¬ nerali credi poteft heic inveniri, quæ utrum ab in¬ curia VILJARITHI, an aliunde provenerit, non fatis exploratum eft. De induftria vero duo hæc piiiiÉta ibi locata efte, ego credere malim, quum probabile mihi non videatur, Notarium fui erroris non fuiiTe admonitum, dum in eadem voce eadem littera mox recurrebat. Quid itaque mihi in men¬ tem heic venerit, paucis declarabo. Recurrit idem nomen bis a fine diplomatis Latini, & inter teftes conftanter exaratum UVILJARIT, unde conje£hi- ra fubiit, adeo pinguem fuiffe pronunciationem rS V Gothici, ut inftar duarum litterarum u & v fue¬ rit prolatum, cujus foni imaginem quandam reti¬ net hodieque Lingva Anglicana, ut adeo perinde heic fuerit, ac fi Uv-iljanth fcriptum foret. Con¬ firmat me hac in opinione, quod nomen Uvillie - nane inter fubfcriptores eadem orthographiæ ratio¬ ne fcriptum inveniam. Sed hæc haftenus.
Ik eft pronomen demonftrativum prîmæ per- fonæ, quod apud Belgas eodem modo enunciatur. Prec. & Germ, ich , A. S. /r , Al. iby Ifl. rç,Dan. jegy Svet. jag , Angi. J , Camb. Br. idy Sclav, ja, ga j Gall, je y It. ioy Hifp. yo*
Vfmelidi^ fubfcripfî. Oppido variant in hac pingenda voce quatuor noftri Scriptores. Primus habet ufmida , alter uk melitla , tertius proxime ad genium Linguæ ufmedida vel potius ufmelida , cum d & / in his tabulis tantam affinitatem habeant, ut a linguæ imperitis facile confundantur. Quartus &b hoc nil differt, nifi quod, ex una duas voces effingens uf ?nelida fcribat. Meljan & gametjan in Cod. A)g. fcribere notat: g amelitb ifiy fcriptum eft Matth, Ih io; mdida fcripfit Luc. I: 63 unde ufar -
meleins , infcriptio, ufarmeli id. Nobis hodie nee non cognatis Germanis Belgisqiie vox ilia pingere notat, ut (blent hae duæ fignificationes in uno eo- demque vocabulo (æpiffime coincidere. De Grae- co 7 qdtpeiv teftimonium perhibent Lexicographi : & quum fiïibere inde originem ducat, mirum non eft, pingendi notionem eidem quoque convenire, uti dum PLINIUS lib. 35: 10 ait: Scripfit & A- polhnem c f Dianam Gf matrem Deum in leone ß* dentem . Vox eadem apud nos occurrens fknfva pingendi fenfu etiam occurrit, ut pluribus exem¬ plis in G lajjario Sviog . probavimus. Habemus etiam aliam vocem, qua pingendi artem indicamus, rita , Sed eadem apud Anglos write feribere notat,. & writs in Cod. Arg. litteram fignificat Luc. 16: 17. FR. JUNIUS a menfurando artem pictoriam apud Gothos nomen accepiffe, autumat (nam etiam hanc fignificationem noftrum mala , måla habet) uti pi- £tor in Lingua AngloSaxonum metere vocatur , a metan , menfurare, Sveth. mœia. Quod præpo- nitur uf particula eft, fiib notans, e. gr. uf hrot mein y fub teftum meum. Matth. 8* 8? cujus con¬ trarium eft u far y fuper; Prius refpondet Græco v7ïo , alterum ry ùts iç.
H andern y ab bandus , manus; Sveth. fublata ter¬ minatione Gothica, hand & fie quoque in pleris« que dialeftis cognatis. Derivatum inde exftat Marc. 14: 58 handuwaurhts , manu fa£tus. Notari meretur, vocabula inftriimentum denotantia in Lingua Moe- fogothica, perinde atque apud Graecos Latinosque præpofitionem excludere , & in cafu tertio poni.
Meinaiy mea, eft vox Scythica, Helladi, La¬ tio & univerfae fere Europae exigua cum variatio¬ ne communis. Declarant heic Subfcriptores, fe fua
B 3 manu
328501
) o -( m
[4
maniiin fcribendo ufos fuifte, quod rarius hoc tem¬ pore fieri incipiebat, quum increbefcente barbarie ipfi Epifcopi & præcipuæ dignitatis viri ecclefiafti- ci præter crucis formam nihil pingere noffent. Tam¬ quam fingularis exempli rem obfervarunt eruditi, in concilio Chalcedonenfi plus 40 fuiffe Epifcopos, qui propter ignorantiam litterarum ipfi Concilii de¬ cretis fubfcribere nequiverint, fed hanc curam fa- cerdotibus fuis & diaconis delegare neceftum ha¬ buerint. Et fane mirari convenit , inveniri po- tuiffe tot viros legis Gothic œ , uti heic vocantur, qui litteras noffent, cum tamen ipfe Rex OftroGo- thorum THEODERICUS , qui tunc temporis im¬ perabat, omnem moveret lapidem, ut Gothi reliqui illo peritiores ne effent, quem confiât, edi£tis fuis aliter quam per monogramma ad du£tum tabulæ, in hunc ufum pertufæ , fubfcribere non potuiffe. Faftum hinc eft, ut plerique omnis ordinis digni¬ tatisque homines fatis haberent, rudi figura cruci¬ formi litteras fubfignare, notariis relinquentes cu¬ ram ipfas tabulas formandi; & inde faftum, ut, fi qui effent, qui calamo manus adfuefecerant, fub- jungerent fere nominibus fuis manu mea propria , quemadmodum heic faflum videmus.
Jah eft conjunffio et, toties in C. A. occur¬ rens, ut pauciffimas effe periodos, vere doceat FR. JUNIUS, in qua illa non fit reperiunda. Aleman¬ ni Joh eodem fenfu habent.
Andnemmn eft prima perf. plur. vocis and» nitnan , quæ notat accipere, recipere. Occurrit tem¬ poris hujus perfona tertia Matth. 6:2. Andne?nun tnizdon feina , acceperunt mercedem fuam. Sub alia forma reperitur vox illa fæpius, ut patebit con- fulenti GlofTaria JUNII STIERNHJELMIIQUE. O-
rigU
CjOi-J
Ox**'.
15
) o
/ ^ V
riginem debet fimplici niman capere, quod cum MoefoGothis commune habent Alemanni Anglo- Saxonesque, Germ, nemen . Apud majores noftros fori verbum ufitatum fuit nœma, pignus capere, nam captura. Scani nimme vocant facultatem com¬ prehendendi, vel memorise felicitatem. Ufurpant Latini eodem modo fuum comprehendere \ immo Ulphilanum ganiman aliquando idem eft, aç di- fcere: Mare. 13: 28. Af fmakkab agina ganimitb tho gajukon , a ficu difeite hanc parabolam, ubi An- gloSaxo habet leorniatb. Praefixa particula and , dum feparabilis eft, indicat univerfalitatem , e. gr. and alia am ha Luc. 4: 25 per omnem terram, and baurgs Matth. 1 1 : 1 per civitates: quando autem particula infeparabilis eft, refpondet fere Graecorum ccvt) , contra notans, e. gr. andafiava , «WJW &c. ita tamen ut fsepius viciftitudinem vel relationem indicet, ut hoc andniman , recipere, aliquid ab al¬ tero acceptum tenere, unde andanems , gratus, acce¬ ptus, Sveth. angenäm , Germ, angenem. Accidit huic voci, quod pluribus aliis, ut incuria feribarum in duas heic diftrahatur.
Sktlliggane , folidorum. Eft monetae genus , quod apud Anglos, Danos, Svecos, Civitates Ger¬ maniae maritimas, &, uti heic animadvertimus, a- pud Gothos, Italiæ dominos, in ufu fuit. Conje¬ cturas meam aliorumque de origine vocabuli non¬ nullas in Gloffafio SvioGothico attuli: fed, ut quod res eft, fatear, perdifficile eft, de etymo hujus nu¬ mismatis certi aliquid ftatuere, antequam fciatur, heiene in feptentrione, an trans Alpes primum cu- fum fuerit: ibi enim ratio nominis quaerenda eft, ubi res ipfa nata. Inter plura alia, quae circa hanc vo¬ cem mihi obfervatu digna obvenerunt, eft etiam infolita figura primae litterae 5, quae formatur linea
per-
m ) o ( s
1 5
perpendiculari ad indar I communis , quod dum vidi, fubiit, eandem ejus figuram non raro occur¬ rere in Lapidibus Runicis WORMIANIS, nec non in Collefclione GÖRANSONIANA inter Scanos: quid vero inde colligi poffit, liquido (latuere non poftiim, quum in ceteris adeo difiimiles fint no- (træ Runæ a litteris MoefoGothicis. Ad id vero animum attendant velim horum (ludiorum amato¬ res, quatuor diverfis & plane diffimilibus figuris litteram fibilantem a Gothis pingi: prima fit illa, quam modo defcripfimus: altera eft GræcifTans 2, quæ Tab. IL linea i & 3 vifitur: tertia comparet Tab. Ill in voce bo kar ei s , formata, uri videtur, a proxime præcedenti, dum forma quadrata una cum angulis acuminatis rotundata eft. Et aut ego val¬ de fallor, aut hæc figura occafionem dedit quartæ & ultimæ, qua 5* non aliter, ac e Italicum, quod Gothis præ ceteris u ficatum fuiffe, hæ tabulæ indi* cant, pingitur. Sed quum a me impetrare neque¬ am, ut credam, OftroGothos nullum difcrimen ob- fervaffe inter e & s, perfuafum habeo, Amanuen- (em Neapolitanum non fatis accurate difcrimen , quo duæ hæ litteræ dignofcuntur, obfervaffe, fed exiftimaffe, ubicunque E adeft, frequentius occur¬ rens e tuto poni pofle. Si quando hæc chartu¬ la in Eruditorum Italorum manus pervenerit, illi, infpeflo prototypo , de mea conjeflura judicium tulerint. Quam confufionem hæc incuria parere poflit , eadem hæc vox , quam fub manibus habe¬ mus, teftari poterit ambigenti, utrum Skilliggans in cafu quarto, quem anånemun requirit, an fkil • ligant in fecundo, fit legendum. Ut aliquid ha¬ beamus, in quo pedem figere poffimus, non in¬ gratum fore Linguæ MoefoGothicæ Studiofis cre¬ didero, fi quomodo numeralia in hacce Lingua po-
nan-
m> ) o (
17
nantur, paucis declaravero, quum id non nili obi¬ ter attigerint HICKESIUS ceterique. Sciendum i- taque eft, tres primos numeros, hic, ut in Lingua Grae- ca Latinaque, adjectivorum naturam habere fuos- que cafus & tria genera: aim , aina, a in , unus, a, um, twai, twos , twa , duo, te, 0, tbrins , tbrins, thria , tres, tres, tria. Quæ ordine fequuntur nu¬ meralia omnis generis Hint & ut plurimum «V.A <rec , nifi quod Fidrvor , 4, in dat. plur. habet fi dv or in Mare. 2: 3 , fini fi ^ 5 , Jiuhs , 6, fibun^ 7 , ahtau , 8 ,niun. 9, cujus genitivum tamen habemus Lue. 1 j :
7, taibun , 10, anili f (ex analogia) 11, tivalif , 12, quod omnes cafus regulares habet, in genitivo tima • libe , dat. twaltbim , accuf. twalif. Quod ex altera decade reftat, videtur perrexi (Te per additum ?<?/- hunini , e. gr. thrinstaibunim , fidwortaihumtn ; ha¬ bemus certe fimftaihunim , 15, Joh. 1 x : 1 8 & fic porro, donec pervenitur ad rwaimtigus , 20, Luc. 14: 31, thrinstigus 30, Luc. 3 : 23 , fidvortigus Mare. 1:13, & , quod analogiae debemus , finiti* gus , faikstigus &c. usque ad taihuntaihund vel tehund , decies decem, hoc eft centum, & ulterius tvaimbunda 200 , thrij abunda & 300 fic porro us¬ que ad thufundi-, mille. Quod autem attinet ad il¬ lud ti'rus -, quod numeris additum, decadas format, fciendum elf, illud revera nomen elfe, & proinde regulariter flecti tigus, tigive , tigum , tiguns. De forma numeralium hactenus; quod porro ad con- ftructionem attinet , obfervant , qui Codicem Ar¬ gem. verfant, nomina fubitantiva, quæ numeris junguntur, a verborum fuorum natura regulariter pendere, fed ubi ad 20 pervenitur, conftanter ge¬ nitivum fequi; & aliter fieri per naturam nominum nequit: Fidvortiguns enim, e. gr. notat quatuor de¬ cadas, & dum additur fidvortiguns dage , idem eft, vol. ni. C - ac
m ) o (
•ac fi Latine dicerem quatuor decadas dierum. Se¬ cundum hæc reperimus fidvor dagans Joh. 1 1 : 17 in accuf. plur. fed dage fidvortiguns in cafu fecundo. His ita præmifiîs, fequens nota evidens reddet, Skilliggane heic loci legendum elfe c).
S illud, quod fequitur, quam certiffime Sexa-
ge-
c) Qui ad inodo dicta animum adverterit, & allatum ßdlliggane , o- £ties in hac fyngrapha recurrens, expenderit, agnolcet, opinor, facile, idem vocabulum occurrere in charta limilis argumenti Ar¬ retina, Gothice exarata, ad cujus umbilicum vifitur RILLIGGGA-
NE SK L Gs , quod omnino præfixo S initiali fnppleri debet fkillig- gnne. Ubi poft examinatum diploma Neapolitanum in hocce Ar¬ retinum oculos conjeci, fubiit flatim hæc conjeétura , quæ tamen per fequentes tres litteras, quæ non poffunt non numerales effe, fecundum tabulam III Differtationi de Codice Argenteo innexam CXXXIII notant, conjectura ulterius effe debit, in primis pofl- quam in diplomate antecedente Latino pretium venditi agri bis de- finitum vidi auri [olidorum centum triginta tres . Exfcriptor , loco trigemini G Gothici tria P, P. P. heic intrufit, id quod FRANC, ANT, RNITTELIO occafionem præbuit ex duabus his vocibus fequentem fenfum exfculpendi : CILLI, Patricius, Prafeclus Pro¬ vincia SereniJJimi Confiliarius . Operæ pretium non eft, viri Re¬ verendi vefrigia legere, & , quibus fidiculis hunc inde fenfuin ex- torferit]) indagare]; quivis enim facile <& fua fponte videt, abfona omnia effe, & Latinas has figlas, nec contextui , nec Gorbicæ char¬ ta: emtionis convenire. Nominavi jam femel iterumque diploma Arretinum , ut autem cuivis conflet, quid illo intelligatur , paucis monebo, ANTONIUM FRANC. GORIUM , Profeflorem Flo¬ rentinum, anno 173 1 edidiffe Infcriptiones a JOH. BAPTISTA DONIO, Patritio Florentino collectas, atque inter illas tabulam vendition's quatuor unciarum fundi Cahallaria , quas condicto pre¬ tio vir Venerabilis , Diaconus GUDILEBUS vendidit ALAM MUD- DO Diacono , ipfe pictura & lingua Ulphilan* ftipulatam pecu¬ niam fele nccepiffe , teflatus. Servata fuit hæc charta in Archivo ecclefiae Arretinae in Italia, illiusque e£typon , communicatum cum laudato DONiO, poftea a GORIO editum eft. Hoc autem di¬ ploma , ut oppido rarum litteraturs Gothicæ monumentum , de¬ inde praefationi editionis quatuor Evnngeliorum BENZELIANÆ præmifît EDUARDUS LYE , a quo nos illud tranftulimqs in DifTertationem de Lingua Codicis Argentei * Nuperrime^ illud prelo reddidit modo nominatus RNITTELIUS , qui etiam, ut majorem orbis eruditi gratiam iniret , illius explicationem periclitatus eft , i- ta ut modo datum fpecimen oftendit.
19
m ) o { m
in iw '■ * - - - — - -
genarii nota eft, &, ne dubites, eodem valore lit- tera hæc occurrit Marc. 4:8, ubi de diverfo femen- tis fruftu agitur. Gothi nempe perinde ac Graeci Orientalesque loco numerorum litteris Alphabeti fui utebantur, & ut admonerentur leftores, vim numericam eo loco litteris addi, easdem certis li¬ gnis includere folebant. In Codice Argent . ab u- troque latere duo puncta apparent cum fuperin- ducta linea: pro eo heic tab. Ill apparent duo li¬ gna, quæ femicoli formam imitantur, & tab. II. in- verfa notam, in interrogationibus ufitatam, praefe¬ runt. Tabula quarta hæc eadem adeo crafie for¬ mavit , ut lineam continentem efficiant , quod in caufia erat , cur heic igi aliquando le£him fuerit. Sed noli L. B. aliud quam £ illud, 60 notans , heic quaerere, quod quippe jam temporis figuram nafhim erat litterae ordine quintae decimae Codicis Argent . 60, ut dixi, notantis. Teftantur itaque hifce Gothi noftri, libi nomine collegii folidos 60 appenfos fuiffie, non vero 120, ut ASSEMAN- NUM interpretatum efie, docet illuftris SUHMIUS.
Fanrthis , antea, prius, eft adverbium compo- fitum cx faur , quod prae, pro, ante &c. notat, & genitivo articuli thata , is, ea, id. Junffa
hæc duo antea, prius fignificant. Matth. 5: 24, G agg fanrthis gajibion brothr theinarnma , i prius, & reconciliare fratri tuo, Joh. 7: 51, Ibai vnotbftoijth mannan , ni bai faurtbis haujeith fram imma: num- quid lex judicat hominem, nifi prius audierit ab ipfo. Calami error eft , quod tabula II kauthis habeat: fed 2 a fine heic politum tollit fcrupulum, quem confulio figurarum r£v e Ses injicere polfet.
Thairb , per, AngloS. thurh> Alem. thuruh , durub 5 Germ, durch , Belg. door, Angi, through .